Ως προβιοτικά ορίζονται ζωντανοί μικροοργανισμοί οι οποίοι όταν χορηγούνται σε ικανές ποσότητες έχουν θετικό αντίκτυπο στην υγεία του ατόμου που τα λαμβάνει (ο ονομαζόμενος και ως Ξενιστής).
«Τα αποτελέσματα της χορήγησης έχουν σχέση με το είδος, το γένος του μικροοργανισμού και βεβαίως με την πάθηση για την οποία θα χορηγηθεί, π.χ. ο Γαλακτοβάκιλλος Lactobacillus rhamnosus, παρουσιάζει προβιοτικό φαινόμενο στην πρόληψη της διάρροιας από λήψη αντιβιοτικών». Αυτό συμβαίνει γιατί διαφορετικά είδη εμφανίζουν διαφορετικές ιδιότητες, οπότε μπορούμε να πούμε ότι ισχύει η φράση: «δεν υπάρχει κάποιο «παγκόσμιο» προβιοτικό ή προβιοτικό για όλες τις παθήσεις». Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχουν δεδομένα που να υποστηρίζουν ότι τροποποιώντας την εντερική χλωρίδα βελτιώνεται ούτως ή άλλως η υγεία συνολικά…
Είναι ασφαλής η λήψη προβιοτικών;
«Υποθετικά, εφόσον μιλάμε για μικροοργανισμούς, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα προβιοτικά, μέσω μετανάστευσης τους σε άλλους ιστούς ή στο αίμα, θα μπορούσαν να προκαλέσουν λοίμωξη. Ωστόσο αυτό είναι εξαιρετικά σπάνιο και ουσιαστικά ο κίνδυνος λοίμωξης από χορήγηση προβιοτικού είναι ίδιος με τον κίνδυνο λοίμωξης από την φυσιολογική χλωρίδα»
Πως χορηγούνται τα προβιοτικά;
Τα προβιοτικά σκευάσματα, αφού παραχθούν σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα ασφάλειας, μπορούν να εισαχθούν στον οργανισμό μέσω τριών οδών:
- Με την μορφή «καλλιέργειας» σε τροφή με την προσθήκη ή όχι περιβάλλοντος για ανάπτυξη, π.χ. σε χυμό
- Σαν περιεχόμενο σε παραγωγή άλλης ζυμώσιμης τροφής που επιτρέπει την ανάπτυξη του, π.χ., σε γιαούρτι
- Με την μορφή κάψουλας, σκόνης, ταμπλέτας ,κτλ. Προσοχή εδώ στις σωστές οδηγίες χρήσης του σκευάσματος.
Υπενθυμίζουμε ότι καμμία οδός χορήγησης δεν φαίνεται να υπερτερεί έναντι της άλλης
Ποιες οι επιδράσεις στον Γαστρεντερικό Σωλήνα (ΓΕΣ);
Το υγιές ανθρώπινο ΓΕΣ περιέχει περίπου 10 φορές περισσότερα βακτήρια από όλα συνολικά τα κύτταρα του οργανισμού. Τα περισσότερα από αυτά τα μικρόβια – το σύνολο των οποίων ονομάζουμε «Εντερική Χλωρίδα» (αγγλικός όρος: Microbiota) ζουν σε αρμονία με τον άνθρωπο. «Αυτή η χλωρίδα φαίνεται, σύμφωνα με τις μελέτες, ότι παίζει ρόλο στην σύνθεση βιταμινών, στην ανάπτυξη και εξέλιξη του ανοσοποιητικού, ακόμη και στην ρύθμιση της συμπεριφοράς». Η χλωρίδα αυτή, περιέχει πάνω από 100 φορές περισσότερο γενετικό υλικό από τον οργανισμό συνολικά. Το σύνολο του γενετικού αυτού υλικού ονομάζεται «Μικροβίωμα» (αγγλικός όρος: Microbiome).
Οι μηχανισμοί με τους οποίους τα προβιοτικά ενεργούν στην χλωρίδα δεν έχουν πλήρως αποσαφηνισθεί. Έχουν προταθεί οι εξής κατηγορίες δράσεων:
- Τροποποίηση/ρύθμιση του ανοσοποιητικού
- Αντιμικροβιακή δράση
- Άλλες έμμεσες στα παθογόνα βακτήρια ,τα τρόφιμα, τον ξενιστή
ΠΡΕΒΙΟΤΙΚΑ: γενικά σχόλια
«Η επίδραση της δίαιτας στην μικροβιακή χλωρίδα του ΓΕΣ έχει περιγραφεί για πρώτη φορά στα τέλη του 19ου αιώνα, εντοπίζοντας διαφορές στη σύσταση των μικροβίων του εντέρου σε παιδιά που θηλάζουν σε σχέση με αυτά που δεν θηλάζουν»
Η συνήθης μακροχρόνια δίαιτα έχει συσχετισθεί με διαφορετικούς πληθυσμούς βακτηρίων του παχέος εντέρου, που ονομάζονται «Εντερότυποι». Για παράδειγμα, δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζωική πρωτεΐνη και λίπος, σχετίζεται με εντερότυπο “Bacteroides”, ενώ αντίθετα, δίαιτα πλούσια σε υδατάνθρακες σχετίζεται με εντερότυπο “Prevotella’.
Τα περισσότερα στοιχεία της δίαιτας, όσο και ενδογενή υλικά, μεταβολίζονται από τη χλωρίδα του ΓΕΣ, μέσω ζύμωσης, παράγοντας έτσι Λιπαρά Οξέα Βραχείας Αλύσου (ΛΟΠΑ – SCFA), τα οποία λειτουργούν ως ενεργειακό υπόστρωμα για τα κύτταρα του εντέρου. Τα κύρια στοιχεία της τροφής που μεταβολίζονται από τα βακτήρια του εντέρου είναι οι μη απορροφήσιμοι υδατάνθρακες οι οποίοι δεν υπόκεινται σε πέψη κατά το πέρασμά τους από το ανώτερο πεπτικό και οι οποίοι ονομάζονται κοινώς «Διαιτητικές ίνες»
Τι είναι λοιπόν τα πρεβιοτικά;
Ως πρεβιοτικά ονομάζουμε στοιχεία της τροφής τα οποία έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
- Ανθίστανται στην πέψη στο ανώτερο πεπτικό
- Ζυμώνονται από τη μικροβιακή χλωρίδα
- Συμβάλουν στην ανάπτυξη ή και την δραστικότητα ορισμένων βακτηρίων
Η πιο κοινή ομάδα πρεβιοτικών είναι η τύπου Ινουλίνης Φρουκτάνες και Γαλακτάνες
Η ικανότητά τους να προκαλούν την ανάπτυξη ορισμένων μόνο βακτηρίων έχει σχέση με τα φυσικοχημικά τους χαρακτηριστικά και με τη δόση στην οποία χορηγούνται. Όσο μεγαλύτερη η δόση, τόσο μεγαλύτερη η επίδραση του πρεβιοτικού σε αυτή. «Προσοχή όμως, γιατί κάποια από τα πρεβιοτικά είναι παράλληλα και FODMAP, οπότε μεγαλύτερες δόσεις μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα τύπου ΣΕΕ, όπως μετεωρισμό και κοιλιακό άλγος»…
Που χρησιμοποιούμε τα πρεβιοτικά;
Γενικά τα πρεβιοτικά έχουν εφαρμογή σε καταστάσεις Δυσβίωσης, δηλαδή σε καταστάσεις με διαταραγμένη εντερική χλωρίδα. Κάποια πρεβιοτικά φαίνεται ότι καταστέλλουν τους πληθυσμούς των Κλωστιριδίων, οπότε μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόληψη διάρροιας από λήψη αντιβιωτικών. Μέσω της ζύμωσης και της παραγωγής ΛΟΠΑ, παίζουν ρόλο στην απορρόφηση του νερού, των ηλεκτρολυτών και της οξινοποίησης του ΓΕΣ. Έχουν χρησιμοποιηθεί επίσης στο Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου καθώς και την πρόληψη της διάρροιας των ταξιδιωτών. Χρησιμοποιήθηκαν και στη Νόσο Crohn, χωρίς ωστόσο θετικά αποτελέσματα
